Hai câu chuyện, hai triết lý giáo dục

Trên chuyến xe trở về Sở GD tỉnh B, chúng tôi được một cán bộ của Sở kể cho nghe hai câu chuyện.

Câu chuyện thứ nhất. Một bà mẹ trẻ đưa cậu con trai đến trường mầm non. Do vừa bước vào lớp, vừa ngoái nhìn mẹ nên cậu bé bị ngã. Người mẹ lao đến dỗ con bằng tất cả những gì có thể nhưng cậu bé không những không nín lại còn nằm lăn ra sàn giãy đành đạch. Thấy vậy, cô giáo bế cậu bé dậy rồi đánh bôm bốp xuống hòn gạch men, miệng không ngớt: "Hỗn này! Hỗn này! Ai cho mày làm ngã con ta! Đánh chừa này! Đánh chừa này!". Như có thuốc tiên, cậu bé ngừng khóc, thản nhiên giậm chân xuống hòn gạch đánh hự một cái rồi vui vẻ đi vào lớp.

Câu chuyện thứ hai. Anh Q là hướng dẫn viên du lịch. Trong lần đưa khách đến thăm vịnh Hạ Long, cậu bé là con của một vị khách nước ngoài bị ngã. Như một hướng dẫn viên du lịch mẫn cán, Q lao đến đỡ cháu dậy rồi hỏi thăm cuống quýt: Có đau không? phải cẩn thận! cẩn thận! Tưởng đó là chuyện bình thường theo kiểu "chị ngã em nâng" nhưng Q nhận được ánh mắt không mấy thiện cảm từ người cha của cậu bé.

Nhân lúc rảnh rỗi, khi du khách thi nhau chụp ảnh hòn nọ, hòn kia ở vịnh, người khách nước ngoài tiến đến Q, đoạn bảo: "Cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của anh! Có điều, cháu nó ngã thì phải để cháu tự đứng dậy. Như thế cháu mới có trách nhiệm với những hành động của mình, mới có thể tự tìm ra nguyên nhân tại sao lại ngã? Ngã là do mình hay do khách quan?..Có như vậy, nó mới nghiêm túc rút ra bài học và điều quan trọng là nó sẽ có khả năng tự lập, tự tin giải quyết những bất trắc trong đoạn đời không dám chắc là bằng phẳng của nó ở phía trước".

Hai câu chuyện trên (một của ta, một của tây) là những câu chuyện nhỏ nhưng đáng để chúng ta cùng suy ngẫm.

Một câu hỏi được đặt ra rằng những việc làm sai trái, gian dối của một bộ phận người lớn đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ trong đời sống xã hội ta hiện nay phải chăng có phần nào bắt đầu từ việc dỗ trẻ của cô giáo mầm non trong câu chuyện kể trên?

Những hành động kiểu làm láo, báo cáo hay, thành công thì nhận về mình, thất bại lại đổ cho bạn bè, đồng nghiệp... nếu khó quá thì đổ thẳng cho ông giời có điều gì na ná như hành động đổ lỗi hoàn toàn cho hòn gạch, đánh hòn gạch để làm vừa lòng cháu bé.

Giáo dục bắt đầu từ đâu? Câu nói: Dạy con từ thưở còn thơ...của các cụ ta xưa quả là chí lý. Thế nhưng dạy như thế nào mới là điều phải cân nhắc, nhất là với trẻ em, những đối tượng đang trong giai đoạn hình thành nhân cách. Rất nhiều bậc phụ huynh chỉ vì xong việc của mình, chỉ vì muốn làm tất cả để trẻ khỏi quấy phá mà không ngại nói dối trước mặt trẻ. Làm như vậy là người lớn không những không tôn trọng trẻ và vô hình trung làm lệch lạc nhân cách của trẻ, để lại một hậu quả lớn sau này. Ngẫm lại thấy những lời của ông du khách nước ngoài nói với anh hướng dẫn viên du lịch mà thấm thía.

Đất nước đang trên con đường hội nhập sâu rộng, đòi hỏi mỗi cá nhân phải có trình độ, năng lực, có bản lĩnh tự tin tiến ra biển lớn. Và hơn lúc nào hết, con người thời hội nhập phải biết trung thực, biết chịu trách nhiệm với những hành động của chính bản thân mình.

Hai câu chuyện kể trên tưởng là nhỏ nhưng ý nghĩa của nó quả là không nhỏ. Rất có thể nó lại là một trong những nội dung then chốt của "triết lý giáo dục", một khái niệm được nhiều người sính dùng trong những năm gần đây.

Thụy Anh - Báo Giáo Dục và Thời Đại